ឃ្លាំងគំនិតសម្រាប់កូនខ្មែរ: ការចងក្រងប្រវត្ដិសាស្ដ្រកម្ពុជា ៖ករណីមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា

Monday 9 July 2012

ការចងក្រងប្រវត្ដិសាស្ដ្រកម្ពុជា ៖ករណីមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា

ភ្នំពេញ: ១) សេចក្ដីផ្ដើម
នៅឆ្នាំ១៨៧៦ ហ្សាន់ណូ ជាបញ្ញវន្ដជនជាតិបារាំងម្នាក់ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងសាយហ្គន ប្រទេសវៀតណាមបានបោះពុម្ពរឿង ព្រះគោព្រះកែវដែលរៀបរាប់ពីដំណើររឿងនិទាននៃរូបចម្លាក់ពីរនៅក្រុងលង្វែកនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលជាក្រុងដ៏ធំមួយដែលមិនមានសេះណាអាចរត់យ៉ាងលឿនជុំវិញទីក្រុងនោះបានឡើយ។នៅក្នុង “ពោះ”របស់ព្រះគោនិងព្រះកែវមានសៀវភៅមាសពិសិដ្ឋមួយដែលផ្ទុកព័ត៌មាន ដែលអាចឱ្យខ្មែរសិក្សាពីក្បួនតម្រា ឬ “សិក្សាអំពីអ្វីគ្រប់បែបយ៉ាងនៅលើពិភពលោក”។

យោងទៅតាមរឿង ព្រះគោ ព្រះកែវ នោះ ស្ដេចសៀមចង់បានរូបចម្លាក់របស់ខ្មែរ ដូច្នេះក៏លើកទ័ពមកវាយខ្មែរដើម្បីយក សៀវភៅ នោះនៅឆ្នាំ១៥៩៤។បន្ទាប់ពីមានចម្បាំងមិនឈប់ឈររវាងសៀមនិងខ្មែរមេទ័ពសៀមបានបញ្ជាឱ្យទាហានដាក់ប្រាក់ឌួងទៅក្នុងកាំភ្លើង ហើយបាញ់ទៅរនាំងព្រៃឫស្សីដ៏ក្រាស់ដែលព័ទ្ធជុំវិញទីក្រុងខ្មែរ។ដូចទៅនឹងអ្វីដែលបានរំពឹងទុកប្រជាជនលង្វែកបានចូលទៅព្រៃរើសប្រាក់ឌួងនោះយ៉ាងលោភលន់ដោយកាប់ឫស្សីទាំងអស់និងបំផ្លាញរបាំងការពារក្រុង។
នៅពេលដែលកងទ័ពសៀមត្រឡប់មកវិញម្ដងទៀត អ្នកទាំងនោះបានដណ្ដើមយកក្រុងលង្វែក និងសៀវភៅដ៏ពិសិដ្ឋនោះបាន។ យោងទៅតាមការរៀបរាប់របស់ហ្សាន់ណូបានឱ្យដឹងថាសៀម“បានយកសៀវភៅដែលលាក់នៅទីនោះទៅសិក្សា។ដោយហេតុផលនេះហើយទើបសៀមបានក្លាយទៅជាមានចំណេះដឹងជាងខ្មែរហើយដោយហេតុផលនេះទើបប្រជាជនខ្មែរល្ងង់ខ្លៅហើយប្រទេសខ្មែរខ្វះមនុស្សសំខាន់ខុសពីប្រទេសផ្សេង”។
ទោះបីជាព្រះគោព្រះ កែវគ្រាន់តែជារឿងមួយ ប៉ុន្ដែវាបានប្រែក្លាយទៅជារឿងព្រេងនៅ ក្នុង ប្រទេសកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ន។ខណៈ ពេលដែលមិនមាននរណាម្នាក់ដឹងច្បាស់ថាតើរឿងព្រេងនោះបានកើតមាននៅក្នុងស្មារតីរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាមុនពេលមានការបោះពុម្ពរឿងរបស់ ហ្សាន់ណូ ដែរឬទេ បារាំងបានប្រើប្រាស់រឿងនេះធ្វើជាផ្នែកមួយនៃការដាក់អាណានិគមនិងមើលទៅប្រជាជនកម្ពុជាថាជាមនុស្ស “ទន់ខ្សោយ សាហាវ និងឃោរឃៅ” ដែល ត្រូវការ “ជួយសង្គ្រោះ”។ បារាំងបានប្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជាម្ដងហើយម្ដងទៀតថាខ្លួនគឺជា “អ្នក ឈ្នះ”និងប្រើប្រាស់រឿងព្រេងនោះដើម្បីទាមទារនូវអ្វីដែលបានបាត់បង់និងបង្កើននូវអ្វីដែលចាំបាច់សម្រាប់ខ្មែរ។រឿងព្រះគោព្រះកែវនៅតែដក់នៅក្នុងចិត្ដប្រជាជនជារួមទោះបីជាបារាំងបានចាកចេញពីកម្ពុជាតាំងពីឆ្នាំ១៩៥៣ក៏ដោយ។នៅឆ្នាំ១៩៧១នាយករដ្ឋមន្ដ្រីនៃប្រទេសកម្ពុជាក៏បានប្រើប្រាស់រឿងព្រេងនេះដើម្បីបកស្រាយពីការគ្រប់គ្រងតំបន់ដែលបានបាត់បង់របស់កម្ពុជាទៅកាន់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក។ ដូចដែល ខាធឺរីន ដាយអាមិន បានរៀបរាប់នៅ ក្នុងអត្ថបទ “ធ្វើឱ្យសមុទ្រទទេស្អាត” គាត់បានបង្ហាញពី “ការយល់ឃើញរបស់គាត់ទៅលើការបាត់បង់ របស់កម្ពុជាទៅឱ្យថៃនិងទស្សនៈដែលថាថៃបានលួចមរតករបស់បុព្វបុរសកម្ពុជាភាពលោភលន់របស់មនុស្សដែលក្បត់នឹងអ្នកមានគុណនិងនាំមកនូវភាពវិនាសមកដាក់លើខ្លួនឯងភាពទន់ខ្សោយរបស់ស្ដេចនិងអ្នកជួយសង្គ្រោះដែលជាគោមានទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងគោនុន្ទនៃព្រហ្មញ្ញសាសនាដែលត្រូវបានឆ្លាក់នៅ ប្រាសាទអង្គរវត្ដ។
ខណៈពេលដែល ដាយអាមិន បានរៀបរាប់ប្រហែលជាត្រឹមត្រូវរឿងរ៉ាវនោះក៏បានបកស្រាយ ថាតើការប្រើប្រាស់ពាក្យសម្ដីរបស់ជនអាណានិគមបានបន្ដជះឥទ្ធិពលដល់ការសន្ទនារបស់កម្ពុជាចំណេះដឹងទស្សនៈផ្ទាល់ខ្លួនជារួមដែលជាការបន្ដរបបអាណានិគមទោះបីជានៅក្នុងទម្រង់ផ្សេងគ្នាដោយរបៀបណាក៏ដោយ។នៅពេលជាមួយគ្នានេះរឿងព្រេងក៏បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីបាតុភូតនៃការលុបបំបាត់ការយល់ដឹងពីប្រវត្ដិសាស្ដ្រកម្ពុជា។ខណៈពេលដែលរឿងព្រេងបានលើកឡើងពី “សៀវភៅ ដ៏ពិសិដ្ឋ” ដែលបានចាកចេញ ពីទឹកដី ហើយមិនដែលត្រឡប់មកវិញក៏មិនមានអ្នកណាដឹងច្បាស់ពីប្រភពដើមនៃរឿងនេះក៏ដូចជា ប្រវត្ដិសាស្ដ្រកម្ពុជាដូចនឹងរឿងនេះដែរ។
៤០០ឆ្នាំនៃ“សម័យកាលដ៏ខ្មៅងងឹតគឺស្ថិតនៅចន្លោះសម័យអង្គរនិងសម័យ ប៉ុល ពត”។ ប្រវត្ដិ វិទូអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ប៊ែន ឃៀរនិន បានអះអាងនៅក្នុងសៀវភៅ “ការកត់ត្រាប្រវត្ដិសាស្ដ្រនិងយុត្ដិធម៌ នៅកម្ពុជា (Recovering History and Justice in Cambodia)» ដែលបោះពុម្ពនៅឆ្នាំ២០០៤ថា “ជាថ្មីម្ដងទៀតហើយដែលមនុស្សបានបោះបង់បណ្ណសារ ដ្ឋានរបស់ខ្លួន។ អ្នកដឹកនាំបានលុបបំបាត់គូបដិបក្ខ ចេញពីកំណត់ត្រា។មេដឹកនាំអន្ដរជាតិបានបដិសេធមិនទទួលស្គាល់ប្រវត្ដិសាស្ដ្រកម្ពុជានិងបិទបាំងឯកសារទាំងឡាយ”។បន្ទាប់ពីរយៈពេលកន្លះសហសវត្សរ៍នៃសង្គ្រាមស៊ីវិលដែលរួមមានការធ្វើឱ្យខ្ទេចខ្ទាំដោយការគ្រប់គ្រងរបស់បរទេសចំនួនបីប្រទេសការផ្លាស់ប្ដូរប្រាំពីររបបការ គាបសង្កត់និងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ បច្ចុប្បន្នកម្ពុជាកំពុងព្យាយាម “ចងក្រងប្រវត្ដិសាស្ដ្រ” និងរំឭកពីអតីត កាលរបស់ខ្លួន។
អត្ថបទនេះនឹងបង្ហាញពីកិច្ចខំប្រឹងប្រែងនៃការចងក្រងឯកសារនោះនៅប្រទេសកម្ពុជាតាមរយៈការវិភាគទីតាំងបណ្ណសារដ្ឋានមួយគឺមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាដែលមានទីតាំងនៅទីក្រុងភ្នំពេញនៃ ប្រទេសកម្ពុជា។ ក្នុងនាមជាកន្លែងផ្ទុកសម្ភារៈ និងឯកសារខ្មែរក្រហមច្រើនជាងគេ មជ្ឈមណ្ឌល ឯកសារកម្ពុជាបានខិតខំប្រឹងប្រែងចងក្រងរក្សា និងចែករំលែកចំណេះដឹងអំពីរបបខ្មែរក្រហម ដើម្បី ជំរុញឱ្យមានការចងចាំនិងយុត្ដិធម៌។ថ្មីៗនេះដោយបានផ្ទុកនូវឯកសារជាងមួយលាន ,រូបថត ៦០០០ សន្លឹកនិងសក្ខីកម្មជាសំឡេងនិងវីដេអូជាច្រើននៅក្នុងបណ្ណសារដ្ឋានរបស់ខ្លួន។មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ ក្នុងការផ្ដល់នូវការចងចាំជាបុគ្គលនិងជារួមទាក់ទងនឹងរបបខ្មែរក្រហម។ អត្ថបទនេះនឹងចាប់ផ្ដើមបកស្រាយពីទស្សនៈដែលថាមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាក៏ដូចជាបណ្ណាសារដ្ឋានផ្សេងទៀតដែរ គឺជាកន្លែងដែល “តែងតែមាន” អំណាចនិងឥទ្ធិពល ព្រមទាំងជា “កន្លែងបកប្រែ” មួយដែលធ្វើឱ្យ “អ្នកបន្ទាប់” អាចនិយាយប្រាប់អ្នកដទៃបាន។ចំណុចទីពីរគឺមានសារសំខាន់នៅក្នុងបរិបទ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាពីព្រោះការពិភាក្សាស្ដីពីអំណាចនិងចំណេះដឹងនឹងអាចឱ្យយើងពិភាក្សាពីទីតាំងបណ្ណាសារដ្ឋានដែលបង្កើតឡើងដោយសារស្ថានភាពដែលប៉ះពាល់ យ៉ាងខ្លាំងដល់សតិអារម្មណ៍។
២) ប្រវត្ដិខ្មែរក្រហម
មុននឹងពិនិត្យទៅលើប្រវត្ដិបណ្ណសារដ្ឋានមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាចាំបាច់ត្រូវតែមានការបក ស្រាយពន្យល់ពីប្រវត្ដិទាំងឡាយដែលមាននៅមជ្ឈមណ្ឌលនេះ។ អំពើប្រល័យពូជសាសន៍របស់ខ្មែរ ក្រហមស្ថិតនៅចន្លោះនៃសង្គ្រាមស៊ីវិលរាុំរ៉ៃ ការប្រើអំពើហិង្សាទៅលើជនជាតិភាគតិច ការឈ្លាន ពានរបស់បរទេស ការដាក់អាណានិគម យុទ្ធនាការទម្លាក់គ្រាប់បែកសន្ធឹកសន្ធាប់ និងចក្រពត្ដិនិយម។ ប្រវត្ដិសាស្ដ្រដ៏ច្របូកច្របល់ទាំងនេះបង្កឱ្យមានអំពើពុករលួយ ភាពក្រីក្រ ជំងឺអេដស៍ ពេស្យាចារ ការដណ្ដើមដីធ្លី ការជួញដូរមនុស្ស និងអំពើហិង្សាក្នុងស្រុក ផ្លូវភេទនិងផ្លូវកាយ បានបន្ដជំរុញ ឱ្យមានវដ្ដនៃអំពើហិង្សាទៅលើវប្បធម៌ដែលបាន ចាក់ឫសគល់ “រួចទៅហើយ” នៅក្នុងស្ថានភាពដែល ប៉ះពាល់យ៉ាង ខ្លាំងដល់សតិអារម្មណ៍។
ខ្មែរក្រហមគឺជារបបកុម្មុយនីស្ដដែលកើតចេញពីរបបម៉ាកស៊ីសនិងរបបលេនីន និងបានបង្ក ឱ្យ មានសង្គ្រាមស៊ីវិលជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅដើមទសវត្សរ៍៧០។ខ្មែរក្រហមក៏មានទំនាក់ទំនងជាមួយបក្សកុម្មុយនីស្ដនៅឥណ្ឌូចិនដែរ។នៅឆ្នាំ១៩៧៣ខ្មែរក្រហមបានគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជាបាន៨៥ភាគរយហើយនៅថ្ងៃទី១៧ខែមេសាឆ្នាំ១៩៧៥ខ្មែរក្រហមបានគ្រប់គ្រងទីក្រុងភ្នំពេញ។ប្រជាជនកម្ពុជាភាគច្រើនបានប្រមូល ផ្ដុំគ្នានៅលើផ្លូវនិងស្វាគមន៍ខ្មែរក្រហមដោយគិតថាជោគជ័យនេះគឺជាការបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលរបស់កម្ពុជានិងចក្រពត្ដិអាមេរិក។ប៉ុន្ដែក្នុងពេលខ្មែរក្រហមបានបញ្ជានិងបង្ខំឱ្យប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ចាកចេញពីផ្ទះរបស់ខ្លួនដើម្បីធ្វើដំណើរទៅជនបទប្រជាជនរាប់ពាន់នាក់បានស្លាប់នៅពេលជម្លៀសដោយសារការអស់កម្លាំងហើយប្រជាជនជាច្រើនផ្សេងទៀតត្រូវបានយកទៅ សម្លាប់។
បីឆ្នាំ ប្រាំបីខែ ម្ភៃថ្ងៃ នៅពេលដែលខ្មែរក្រហមបានប្រែក្លាយកម្ពុជាទៅជាសង្គមកសិកម្ម ដែល ជាផ្នែកមួយនៃ“ផែនការបួនឆ្នាំ”ប្រជាជនទាំងអស់ត្រូវបានបញ្ជូនទៅធ្វើការដោយកម្លាំងផ្ដល់អាហារមិនគ្រប់គ្រាន់និងបង្ខំឱ្យធ្វើការ១២ទៅ១៤ ម៉ោងរាល់ថ្ងៃនៅក្រោមកម្ដៅថ្ងៃដ៏ក្ដៅ។ជាមួយគ្នានោះដែរ ខ្មែរ ក្រហមក៏បានលុបបំបាត់រូបិយប័ណ្ណ សាសនា ការអប់រំ រចនាសម្ព័ន្ធចាស់និងសម្លាប់អ្នកដែលត្រូវបានគិត ថាជាសត្រូវរបស់ប្រទេសដោយមិនរើសមុខ ដូចជា វេជ្ជបណ្ឌិត គ្រូបង្រៀន មេធាវី ព្រះសង្ឃ និងអ្នក ដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយរដ្ឋាភិបាលលន់នល់។
ខណៈពេលដែលខ្មែរក្រហមបានអនុវត្ដយុទ្ធនាការប្រល័យពូជសាសន៍នៅកម្ពុជាខ្មែរក្រហមក៏បានធ្វើសង្គ្រាមនៅតាមព្រំដែនជាមួយវៀតណាមហើយសង្គ្រាមនោះបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងនៅឆ្នាំ១៩៧៧។ខ្មែរក្រហមបានចាប់ទាហាននិងប្រជាពលរដ្ឋវៀតណាមប្រុសស្រីដែលរស់នៅព្រំដែនវៀតណាមនិងព្រំដែនកម្ពុជាបន្ទាប់មកបញ្ជូនទៅសម្លាប់នៅទួលស្លែងជាមួយនឹងកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមរាប់ម៉ឺននាក់ផ្សេងទៀតដែលត្រូវបានសង្ស័យថាក្បត់បក្ស។ទីបញ្ចប់នៅខែមករាឆ្នាំ១៩៧៩ទាហានវៀតណាមប្រមាណ១សែន៥ម៉ឺននាក់បានវាយលុកចូលកម្ពុជាដើម្បីបណ្ដេញខ្មែរក្រហមចេញពីអំណាចនិងគ្រប់គ្រងប្រទេសរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៨៩ដោយជោគជ័យ។នៅពេលដែលខ្មែរក្រហមធ្លាក់ពីអំណាចនៅដើមឆ្នាំ១៩៧៩ប្រជាជនប្រមាណ១លាន៧សែននាក់ដែលស្មើនឹងមួយភាគបួននៃប្រជាជនសរុបត្រូវបានស្លាប់ដោយ សារជំងឺការអស់ កម្លាំង ភាពអត់ឃ្លាននិងការសម្លាប់។មិនមាននរណាម្នាក់នៅកម្ពុជាដែលមិនរងការ ប៉ះពាល់ដោយអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ដែលបានសម្លាប់ប្រជាជនស្ទើរតែមួយភាគបួននៃប្រជាជនសរុបទាំងអស់នោះទេ។
ពីឆ្នាំ១៩៩២ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩៥ អាជ្ញាធរបណ្ដោះអាសន្នរបស់អង្គការសហ ប្រជា ជាតិ ប្រចាំនៅ កម្ពុជាបានរៀបចំការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាលើកដំបូងឆ្នាំ១៩៩៣។ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៣ មកកម្ពុជាបាន បន្ដធ្វើការបោះឆ្នោតនិងខិតខំស្ដារឡើងវិញនូវស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលសេដ្ឋកិច្ចប្រព័ន្ធអបរំនិងវិស័យទេសចរណ៍។
ទោះបីជាខ្មែរក្រហមត្រូវបានបណ្ដេញពីអំណាចជាផ្លូវការនៅឆ្នាំ១៩៧៩ក៏ដោយ ក៏ខ្មែរក្រហម នៅតែបន្ដគំរាមកំហែង ប្រជាជនកម្ពុជាទាំងផ្លូវកាយនិងផ្លូវចិត្ដដដែល។ នៅតាមជនបទនៃប្រទេស កម្ពុជាខ្មែរក្រហមបានបន្ដយុទ្ធនាការរបស់ខ្លួនដោយវាយជាមួយទាហាននៅតាមព្រំដែន វាយចូលផ្ទះ របស់ប្រជាជនគប់គ្រាប់បែកចូលក្នុងផ្សារនិងសម្លាប់ប្រជាជនកម្ពុជាជាច្រើននាក់។ទីបញ្ចប់ចុងទសវត្សរ៍៩០ មេដឹកនាំខ្មែរក្រហមបានចុះចូលជាមួយ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលនៅគ្រប់គ្រង អំណាចមកដល់ បច្ចុប្បន្ន។
៣) ការត្រួតពិនិត្យទៅលើបណ្ណសារដ្ឋានរបស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា
ធាតុផ្សំសំខាន់មួយនៅក្នុងការកសាងប្រទេសក្រោយសង្គ្រាមដែលយើងមិនទាន់ឃើញមានគឺការខ្វះខាតការទទួលខុសត្រូវរបស់មេដឹកនាំខ្មែរក្រហម។ អ្នកដែលត្រូវទទួលខុសត្រូវ ចំពោះការស្លាប់របស់ ប្រជាជនពី១,៤ទៅ២,២លាននាក់បានរស់នៅជាមួយអ្នកដែលនៅរស់ពីរបបខ្មែរក្រហម។ មេដឹកនាំ ជា ច្រើនដូចជា ប៉ុល ពត បានស្លាប់ដោយស្ងៀមស្ងាត់ នៅផ្ទះរបស់គាត់ដោយមិនទទួលបានការ កាត់ទោស ទេ។ប៉ុន្ដែមានក្ដីសង្ឃឹមខ្លះថានឹងមានការផ្លាស់ប្ដូរ។នៅខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០០៦នៅក្រោមការ ត្រួតពិនិត្យពីអង្គការសហប្រជាជាតិតុលាការអន្ដរជាតិចម្រុះមួយត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីនាំយកមេដឹកនាំដែលនៅរស់ទាំងនោះទៅកាត់ទោស។តុលាការកាត់ទោសអំពើប្រល័យពូជសាសន៍នៅពេលថ្មីៗនេះមានលក្ខណៈពិសេសនៅក្នុងប្រវត្ដសាស្ដ្រពីព្រោះតុលាការនេះមិនត្រឹមតែជាតុលាការកូនកាត់ដំបូងទេតែថែមទាំងមានសក្ដានុពលក្នុងការនាំយកមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមទៅកាត់ទោសចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មដែលអ្នកទាំងនោះបានប្រព្រឹត្ដទៀត។
ដូចដែលអត្ថបទស្រាវជ្រាវជាច្រើនបានបកស្រាយច្បាស់លាស់បណ្ណសារដ្ឋានបានបង្ហាញពីអំណាចនយោបាយប្រវត្ដិសាស្ដ្រនិងការចងចាំ។ចំនួនពិតប្រាកដរបស់ភ្ញៀវមក មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារ កម្ពុជាអាច បង្ហាញពីសារសំខាន់របស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាចំពោះជីវិតប្រជាជនកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ននិងតួនាទីរបស់មជ្ឈមណ្ឌលក្នុងការជួយសិក្សានិងកំណត់អត្ដសញ្ញាណរបស់ខ្លួន។ នៅឆ្នាំ២០០៩មានភ្ញៀវជាង១៨០០នាក់បានមកដល់ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាដើម្បីធ្វើការ ស្រាវជ្រាវសិក្សាបន្ថែមពីរបបខ្មែរក្រហមនិងស្វែងរកគ្រួសារដែលបានបាត់បង់នៅក្នុងរបបនោះ។នៅពេលជាមួយគ្នាដែរមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាបានអនុវត្ដគម្រោងចុះទៅតាមមូលដ្ឋានរៀបចំការតាំងពិព័រណ៍មួយចំនួននៅភ្នំពេញនិងនៅតាមខេត្ដអនុវត្ដគម្រោងប្រវត្ដិសាស្ដ្រផ្ទាល់មាត់ផលិតខ្សែភាពយន្ដជាច្រើនដឹកនាំសិស្សទស្សនកិច្ចទួលស្លែងនិងជើងឯកសិក្សានិងចងក្រងពីលទ្ធផលនៃឥទ្ធិពលនៃរបបខ្មែរក្រហម។ដោយមានរោងពុម្ពខ្លួនឯងផ្ទាល់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាបានបោះពុម្ពនិងចែកចាយទស្សនាវដ្ដីស្វែងរកការពិតដែលរួមមានប្រវត្ដិរបស់អ្នកនៅរស់អត្ថបទជំនាញព័ត៌មានទាក់ទងនឹងអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជានិងព័ត៌មានផ្សេងទៀតទាក់ទងនឹងយុត្ដិធម៌។ជាងនេះទៅទៀតមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាបានសរសេរនិងបោះពុម្ពសៀវភៅជាង២០ក្បាលទាក់ទងនឹងសក្ខីកម្មរបស់អ្នកយាមនិងអ្នកទោសនៅស-២១ ការធ្វើទុក្ខ បុកម្នេញ និង ការបះបោររបស់ចាមមូស្លីមនិងជីវិតរបស់ជនរងគ្រោះខ្មែរក្រហម។
ជាសរុបមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាមិនបានរំពឹងថាប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអស់នឹងមកស្វែងរកព័ត៌មាននៅបណ្ណសារដ្ឋានរបស់ខ្លួន(ដោយសារប្រជាជនកម្ពុជាជាច្រើនមិនមានមធ្យោបាយធ្វើដំណើរមកភ្នំពេញ)ដូច្នេះមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាក៏បានខិតខំប្រឹងប្រែងយ៉ាងសកម្មចុះទៅតាមមូលដ្ឋានដោយឱ្យបុគ្គលិកទៅដល់ភូមិស្រុកនៃប្រទេសកម្ពុជាចែកចាយសម្ភារៈនឹងនិយាយជាមួយអ្នកនៅរស់ពីរបបខ្មែរក្រហម។
អ្វីដែលប្រហែលជាសំខាន់ជាងគេនោះ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាបានដើរតួនាទីមួយនៅក្នុងការបង្កើតតុលាការអន្ដរជាតិមួយដែលមានការចូលរួមពីតុលាការកម្ពុជានិងអង្គការសហប្រជាជាតិដើម្បីកាត់ទោសមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ខ្មែរក្រហមដែលនៅរស់។ អនុស្សរណៈអង្គការសហប្រជាជាតិលេខ ក,៥៩,៤៣២ ចុះថ្ងៃទី១២ខែតុលាឆ្នាំ២០០៤បានទទួលស្គាល់សារសំខាន់របស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជានៅក្នុងតុលាការដែលកំពុងដំណើរការ។អនុស្សរណៈបានរៀបរាប់ថាៈមានការរំពឹងថាអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការ កម្ពុជានឹងពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងទៅលើភ័ស្ដុតាងឯកសារ ជាច្រើន។ ភស្ដុ័តាងឯកសារចំនួនពីរសែនសន្លឹក ត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងយកទៅត្រួតពិនិត្យ។ឯកសារជាច្រើនត្រូវបានរក្សាទុកនៅមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាដែលជាអង្គការ ក្រៅ រដ្ឋាភិបាលមួយដែលធ្វើការស្រាវជ្រាវនិងរក្សាឯកសារស្ដីពីឧក្រិដ្ឋកម្មដែលបានប្រព្រឹត្ដឡើងនៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (យោបល់បន្ថែមពីអ្នកនិពន្ធ)។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាក៏ដើរតួនាទីក្នុងការណែនាំពន្យល់អំពីតុលាការ និងសាលក្រមទៅកាន់ប្រជាជន “ដោយជួយសម្រាយ” ពាក្យបច្ចេកទេសច្បាប់។
ការទទួលស្គាល់ថាមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាគឺជាវេទិកាពិភាក្សាមួយដែលជួយសម្រួលដល់ការពិភាក្សារវាង “ប្រជាជន” គឺមានសារសំខាន់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ទោះបីជាមានការជះ ឥទ្ធិពល ដល់បណ្ណសារដ្ឋានចំណេះដឹងនិងការចងចាំក៏ដោយក៏ប្រទេសកម្ពុជានិងប្រជាពលរដ្ឋនៅតែបន្ដដោះស្រាយនឹងបញ្ហាដែលបណ្ដាលមកដាក់អាណានិគម ជម្លោះនិងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ដែរ។
៤) ភាពស្ងៀមស្ងាត់
មុនពេលបង្កើតបណ្ណសារដ្ឋានមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា អ្នកនៅរស់ជាច្រើននិយាយអំពីរបប ខ្មែរក្រហមណាស់។ ដូច្នេះ ផ្នែកនៃអត្ថបទនេះនឹងបកស្រាយជាសង្ខេបទៅលើភាពស្ងៀមស្ងាត់របស់ រដ្ឋាភិបាល សហគមន៍អន្ដរជាតិ និងអ្នកនៅរស់ក្នុងទសវត្សរ៍ ៨០និង៩០និងភាពស្ងៀមស្ងាត់ដែល ត្រូវបានទម្លាយដោយកិច្ចខំប្រឹងប្រែងរបស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។
នៅឆ្នាំ១៩៩១គឺនៅពេលដែលកម្ពុជាទើបទទួលបានអធិបតេយ្យភាពពីវៀតណាមនិងមុនពេល មានមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទើបតែបានប្រើប្រាស់នយោបាយជាតិមួយគឺ“បំភ្លេច” ចោលទាំងអស់នូវអ្វីដែលពាក់ព័ន្ធនឹងខ្មែរក្រហម។ នៅក្នុងសន្និសីទកាសែតមួយនៅឆ្នាំ១៩៩៨ នាយក រដ្ឋមន្ដ្រី ហ៊ុន សែន បាននិយាយនិងជំរុញឱ្យប្រជាជនកម្ពុជាទាំងអស់ឱ្យ “ជីករណ្ដៅមួយហើយកប់អតីត កាលទៅក្នុងនោះ”។ចំពោះនាយករដ្ឋមន្ដ្រីដែលជាអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមថ្នាក់ទាបការបំភ្លេចគឺជាមធ្យោបាយដ៏ល្អបំផុតសម្រាប់ឆ្ពោះទៅមុខនិងផ្សះផ្សាអតីតកាលដ៏“ខ្មៅងងឹត”របស់កម្ពុជា។វាគឺជាអ្វីដែលកម្ពុជាបានធ្វើមុនពេលមានមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ហើយ ទូរទស្សន៍ កាសែតនិងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ផ្សេងៗក៏កម្រនិយាយអំពីរបបខ្មែរក្រហមដែរ។
រដ្ឋាភិបាលរបស់នាយករដ្ឋមន្ដ្រី ហ៊ុន សែន មិនមែនជារដ្ឋាភិបាលតែមួយដែលគាំទ្រគោល នយោបាយបំភ្លេចទេ សហគមន៍អន្ដរជាតិក៏បានរក្សាភាពស្ងៀមស្ងាត់មិននិយាយអំពីរបបខ្មែរក្រហម អស់រយៈពេលម្ភៃឆ្នាំដែរ។ មិនត្រឹមតែមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិនៅឆ្នាំ១៩៨៩ទេដែល បដិសេធមិនទទួលស្គាល់ជនដៃដល់នៃរបបខ្មែរក្រហម អ្នកទាំងនោះក៏មិនដែលនិយាយពី “គោល នយោបាយកាត់ទោសនិងការដោះស្រាយនូវអតីតកាលដែលទើបតែកើតឡើងដែរ”។ សូម្បីតែនៅក្នុង អំឡុងពេលបោះឆ្នោតរក្សាសន្ដិភាពដែលរៀបចំដោយអង្គការសហប្រជាជាតិនៅឆ្នាំ១៩៩១-១៩៩៣ អង្គការសហប្រជាជាតិបានប្រកាសថា ប៉ុល ពត “មានសិទ្ធិសេរីភាពនិងឱកាសចូលរួមក្នុងដំណើរការ បោះឆ្នោត” ដូចជាអ្នកដទៃដែរ។
នយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលដែលផ្ដោតទៅលើ “ការបង្ខំឱ្យស្ងៀមស្ងាត់” មិនមែនជាហេតុផល តែមួយដែលជំរុញឱ្យប្រជាជនកម្ពុជាមិននិយាយពីអតីតកាលទេ វាក៏ដោយ សារតែ “ការរក្សាភាព ស្ងៀមស្ងាត់” បានចាក់ឫសគល់នៅក្នុងចិត្ដគំនិតរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា។ នៅក្នុងប្រទេសដែលបានចាក់ ឫសគល់យ៉ាងជ្រៅនៅក្នុងទស្សនៈនៃព្រះពុទ្ធសាសនាប្រជាជនកម្ពុជាជាច្រើនជឿថាការឈឺចាប់គឺបណ្ដាលមកពីកម្មពៀរ ហើយត្រូវតែទទួលស្គាល់ ការឈឺចាប់ដើម្បីសម្រេចបានការត្រាស់ដឹង។ ជាលទ្ធផលអ្នក នៅរស់ពីរបបខ្មែរក្រហមជាច្រើនបានលាក់ការស្ដីបន្ទោសនៅក្នុងចិត្ដហើយជ្រើសរើសការនៅស្ងៀមមិននិយាយស្ដីជាជាង “ការបាក់មុខ”។
លោក ឌីវុន ហ៊ីនតុន អ្នកចិត្ដសាស្ដ្រនៅសាកលវិទ្យាល័យហាវឺដដែលមានជំនាញខាងជំងឺ បាក់ស្បាតរបស់អ្នកភៀសខ្លួនកម្ពុជាបានរកឃើញនូវពាក្យមួយចំនួនដែលប្រជាជនកម្ពុជាប្រើប្រាស់ដើម្បីបង្ហាញពីការចង់ “បំភ្លេច” នូវអ្វីដែលមិនសប្បាយ ចិត្ដឬកំហឹង។ យោងទៅតាមលោក ហ៊ីនតុន ប្រជាជនកម្ពុជា “ពេលខ្លះបាននិយាយថាមនុស្ស ម្នាក់ៗមានកំហឹងបែបនេះហើយក៏លាក់ទុកវានៅក្នុងខ្លួន ទុកក្នុងខួរក្បាលឬលាក់បង្កប់ក្នុងចិត្ដ។យោងទៅតាមការបកស្រាយរបស់ហ៊ីនតុនប្រជាជនជាច្រើនបានព្យាយាមលាក់កំហឹងរបស់ខ្លួន ប៉ុន្ដែមិនដែលបំភ្លេចទេ។
ជាងនេះទៅទៀត បណ្ឌិត ឈឹម សុធារ៉ា នាយកអង្គការចិត្ដសង្គមអន្ដរវប្បធម៌នៅទីក្រុងភ្នំ ពេញបានធ្វើកំណត់សម្គាល់ថា យន្ដការដើម្បីរស់ដែលប្រជាជនកម្ពុជាបានរៀនពីរបបខ្មែរក្រហមបាន សាយភាយនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន។ ដោយចង្អុល បង្ហាញពីទស្សនៈដាំដើមគរឬ “បិទមាត់ឱ្យជិត” បណ្ឌិត ឈឹម សុធារ៉ា បាននិយាយថាប្រជាជនកម្ពុជាបានជ្រើសរើសការ “មិននិយាយស្ដី” ដើម្បី រស់។ ខណៈពេលដែលភាពស្ងៀមស្ងាត់បានសាយភាយនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមវាក៏បានជះឥទ្ធិពលដល់វប្បធម៌របស់កម្ពុជាបន្ទាប់របបខ្មែរក្រហមដួលរលំ។ ផ្ទុយទៅវិញខ្មែរក្រហមបានសម្លាប់គ្នាឯង ជាច្រើនដូចជា សម្លាប់ឪពុកម្ដាយ សាច់ ញាតិប្រុសស្រី កូន ប្រពន្ធ និង បងប្អូនបង្កើត។
អ៊ុំ ខាថារីយ៉ា សាស្ដ្រាចារ្យផ្នែកវិទ្យាសាស្ដ្រនយោបាយនៅសាកលវិទ្យាល័យ កាលីហ្វ័រញ៉ានៅ បឺឃ្លីបាននិយាយថា“ការសម្លាប់គ្នាឯងគឺជាការវង្វេងស្មារតីពីព្រោះជនដៃដល់”មានរូបរាងដូចជាអ្នកដែរ។ ជនដៃដល់នោះគឺជាអ្នក”។
ចាត ភៀសាត់ អ្នកសិល្បៈអាមេរិកដើមកំណើតកម្ពុជាដែលបានវិលត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ បាន បង្ហាញពីបញ្ហានៃភាពស្ងៀមស្ងាត់និងការខ្វះខាតការជឿទុកចិត្ដគ្នានៅក្នុងសង្គមកម្ពុជាតាមរយៈរូបភាពដែលបង្ហាញពីប្រព័ន្ធដ៏ស្មុគស្មាញនៃខ្សែបណ្ដាញដែលភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងប្រជាជនកម្ពុជាពីមាត់មួយទៅមាត់មួយ។ចាតភៀសាត់បានបកស្រាយថាខ្សែជីវិតនេះតំណាងឱ្យបំណងរបស់គាត់និងភាពអសមត្ថភាពរបស់គាត់ដែលមិនអាចធ្វើជនរងគ្រោះនិងជនដៃដល់“មានអារម្មណ៍សុវត្ថិភាពក្នុងការនិយាយពីរឿងរ៉ាវរបស់ខ្លួន”។ ចាត ភៀសាត់ ដែលជាក្មេងម្នាក់ដែលបានឆ្លង កាត់របបខ្មែរក្រហម បានធ្វើសន្និដ្ឋានថា “ខ្ញុំចង់បង្កើត ក្ដីសង្ឃឹម។ខ្ញុំមិនចង់ឱ្យប្រជាជនកម្ពុជាមានភាពភ័យខ្លាចមិនហ៊ាននិយាយស្ដីទេ”។ទស្សនៈនៃការរក្សាការស្ងៀមស្ងាត់ទាំងនេះនិងភាពភ័យខ្លាចបានក្លាយទៅជារឿងរ៉ាវមួយពីព្រោះជនដៃដល់និងជនរង គ្រោះរស់នៅជិតគ្នានៅក្នុងភូមិដូច្នេះប្រជាជនកម្ពុជាច្រើនមានភាពភ័យខ្លាចមិនហ៊ាននិយាយពីខ្មែរក្រហមទៅប្រាប់មនុស្សដែលខ្លួនមិនស្គាល់និងសូម្បីតែក្នុងគ្រួសាររបស់ខ្លួនផ្ទាល់។
គោលនយោបាយបង្ខំឱ្យរក្សាភាពស្ងៀមស្ងាត់របស់រដ្ឋាភិបាលរួមជាមួយនឹងវប្បធម៌ដែលបាន ចាក់ឫស “រួចទៅហើយ” នៅក្នុងការរក្សាការស្ងៀមស្ងាត់កាន់តែជំរុញឱ្យ “អ្នកក្រោមបង្គាប់” មិនចង់ និយាយនិងមានអារម្មណ៍ថានៅពេលនិយាយ ហើយនិងមិនមានអ្នកស្ដាប់។ ស៊ុំ ឫទ្ធី អតីតអ្នក ទោសនៅ “គុកធំ” នៅខេត្ដសៀមរាបនៃប្រទេសកម្ពុជាគឺជាឧទាហរណ៍ស្រាប់។ នៅថ្ងៃទី១៧ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៩ ស៊ុំឫទ្ធីបានដាក់ពាក្យបណ្ដឹងរៀបរាប់ពីបទពិសោធន៍របស់គាត់នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមទៅ“តុលាការបដិវត្ដន៍ប្រជាជន”ឆ្នាំ១៩៧៩ដែលជាតុលាការបង្កើតឡើងដោយរដ្ឋាភិបាលដែលគាំទ្រដោយវៀតណាមដើម្បីកាត់ទោស ប៉ុល ពត និង អៀង សារី ចំពោះ ឧក្រិដ្ឋកម្មដែលបានកើតឡើងនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ តុលាការបដិវត្ដនប្រជាជន៍ នេះបានដំណើរការមួយសប្ដាហ៍ដើម្បីកាត់ទោស ប៉ុល ពត និង អៀង សារី ដោយកំបាំងមុខ។ស៊ុំឫទ្ធីក៏ទទួលស្គាល់ថាតុលាការមិនបានពិនិត្យលើពាក្យបណ្ដឹងរបស់គាត់ទេដែលធ្វើឱ្យគាត់យល់ថា“សូម្បីតែតុលាការឆ្នាំ១៩៧៩ក៏មិនស្ដាប់បណ្ដឹងដែលបានផ្ញើទៅដែរ”(យោបល់បន្ថែមពីអ្នកនិពន្ធ)។
ម្ភៃប្រាំឆ្នាំក្រោយមក ស៊ុំ ឫទ្ធី កម្រនិយាយពីបទពិសោធន៍របស់គាត់ណាស់រហូតដល់ឆ្នាំ ២០០៣ នៅពេលដែលបុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាឈ្មោះ ជួង សុភារិទ្ធ បានទៅជួបគាត់ដើម្បីប្រមូល ទិន្នន័យសម្រាប់សិក្សាទៅលើជំងឺប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្ដនៅកម្ពុជា។ បន្ទាប់ពីនោះមក ទើប ស៊ុំ ឫទ្ធី ចាប់ផ្ដើម បង្ហាញនិយាយពីគូគំនូរនិងសរសេរពីបទពិសោធន៍របស់គាត់ម្ដងទៀត។ប៉ុន្ដែលើកនេះមានគេស្ដាប់ គាត់។
មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាដើរតួនាទីក្នុងការជំរុញឱ្យប្រជាជនកម្ពុជាកត់ត្រាប្រវត្ដិសាស្ដ្រនិង ស្វែងយល់ពីអតីតកាលរបស់ខ្លួន។ឯកសារដែលមាននៅបណ្ណសារ ដ្ឋានមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាអាចបង្ហាញពីព្រឹត្ដិការណ៍ដ៏គួរឱ្យរន្ធត់ដែលបានកើត ឡើងនៅប្រទេសកម្ពុជាដោយអនុញ្ញាតឱ្យប្រជាជនអាចស្វែងរកការផ្សះផ្សានិងនិយាយអំពីអតីតកាលរបស់ខ្លួន។ខណៈពេលដែលមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាបានបើកទ្វារចំហសម្រាប់ឱ្យមានការនិយាយស្ដីឯកសារប្រាំមួយសែនច្បាប់ដែលមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មដែលប្រព្រឹត្ដឡើងក៏អាច“បញ្ជាក់”ថាអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ពិតជាបានកើតឡើងមែន។នេះគឺជាការងារសំខាន់មួយសម្រាប់សង្គមដែលធ្លាប់ជួបប្រទះការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្ដគឺវាអាចជំរុញឱ្យមានការទទួលស្គាល់និងយល់ដឹងពីរឿងរ៉ាវយ៉ាងច្បាស់លាស់ពីព្រោះជនរងគ្រោះមិនអាចនិយាយពីព្រឹត្ដិការណ៍ទាំងស្រុងទេនេះគឺដោយសារតែការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្ដគឺជាបញ្ហាមួយ ដែលរារាំងដល់លទ្ធភាពនៃការបកស្រាយបញ្ជាក់ការចងចាំ ការដឹង និងការគិត។ ដូចដែលអ្នកជំនាញ ចិត្ដសាស្ដ្រ ខូហិន និង ឃីនស្ដុន បានអះអាងនៅក្នុងសៀវភៅ ឪការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្ដ និង ការធ្លាក់ទឹក ចិត្ដដែលបោះពុម្ភឆ្នាំ១៩៨៥ថា “បញ្ហាបែបនេះបានកើតឡើង ប៉ុន្ដែអ្នកដែលធ្លាប់បានឆ្លងកាត់មិនបានចាំអ្វីទាំងអស់។ការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្ដបានបណ្ដាលឱ្យអ្នកដែលធ្លាប់បានឆ្លងកាត់មិនថាជា ទារក ក្មេងឬមនុស្សវ័យជំទង់មិនអាចចាំនូវអ្វីដែលបានកើតឡើងចំពោះខ្លួន។ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា បានបង្កើត រចនាសម្ព័ន្ធនេះសម្រាប់ជំរុញឱ្យមានការចងចាំ។
លោក ម៉ៃឃើល រ័ត្ន បាននិយាយថា “ប្រវត្ដិសាស្ដ្រអាចជំរុញឱ្យមានការបន្ដដំណើរទៅមុខ ស្ថិរភាពនិងលទ្ធភាពនៃការដំណើរការសកម្មភាពដ៏មានន័យដែលមិនមែនជាមធ្យោបាយដែលផ្អែកទៅលើឱកាស”។ដោយមិនមានធម្មជាតិឬព្រះមកណែនាំយើងអត្ថន័យប្រវត្ដិសាស្ដ្រអាចបញ្ជាក់ពីអត្ដសញ្ញាណមួយនិងកម្មវិធីសម្រាប់ផ្លាស់ប្ដូរ។វាគឺជាចំណុចសំខាន់មួយដែលត្រូវចងចាំនៅក្នុងសង្គមដែលធ្លាប់ឆ្លងកាត់បទពិសោធន៍ប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្ដ។សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាដែលមិនស្គាល់ច្បាស់ពីកេរដំណែលប្រវត្ដិ សាស្ដ្ររបស់ខ្លួនការកត់ត្រាប្រវត្ដិសាស្ដ្រគឺជាការចាំបាច់។
ផ្នែកបន្ទាប់នៃអត្ថបទនេះនឹងបកស្រាយពីគម្រោងអប់រំ ស្ដីពីអំពើប្រល័យពូជ សាសន៍របស់ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាដោយមិនពិនិត្យទៅលើរចនាសម្ព័ន្ធអំណាចដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធ គឺពិនិត្យតែទៅ លើមធ្យោបាយដែលថាការបង្កើតប្រវត្ដិសាស្ដ្រអាចជំរុញឱ្យមានការប្រាប់ពីរឿងរ៉ាវដែលបានកើតឡើង។
ការអប់រំពីប្រល័យពូជសាសន៍ ៖ ករណីសិក្សាមួយ
នៅខែមេសាឆ្នាំ២០០៩មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាបានចុះហត្ថលេខាលើអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នាជាមួយនឹងក្រសួងអប់រំ។អនុស្សរណៈនោះបានផ្ដល់ឱ្យមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជានូវសិទ្ធិបណ្ដុះបណ្ដាលគ្រូបង្រៀនប្រវត្ដិសាស្ដ្រ សីលធម៌ពលរដ្ឋ និង អក្សរសាស្ដ្រ និង សាស្ដ្រាចារ្យ នៅមហាវិទ្យាល័យនានា អំពីប្រវត្ដិសាស្ដ្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យបង្កើនជំនាញបង្រៀននិងចំណេះដឹងមូលដ្ឋានទាក់ទងនឹងប្រវត្ដិសាស្ដ្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យធានានូវប្រសិទ្ធភាពនៃដំណើរការបណ្ដុះបណ្ដាលនិងសំខាន់ជាងគេនោះគឺដាក់បញ្ចូលសៀវភៅមេរៀនដែលនិពន្ធដោយឌីខាំបូលីនិងសៀវភៅណែនាំគ្រូបង្រៀនចូលក្នុងកម្មវិធីសិក្សានៅកម្ពុជាពីថ្នាក់ទី៩ដល់ទី១២និងកម្មវិធីសិក្សានៅមហាវិទ្យាល័យ។មកត្រឹមឆ្នាំ២០១៣មហាវិទ្យាល័យនិងសាលារៀននៅកម្ពុជាទាំងអស់នឹងបង្រៀនពីប្រវត្ដិសាស្ដ្រខ្មែរក្រហមដោយប្រើប្រាស់សៀវភៅប្រវត្ដិសាស្ដ្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យដែលនិពន្ធដោយ ឌី ខាំបូលី ដែលជាបុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។ ក៏ដូច ជាបណ្ណសារដ្ឋានរបស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាដែរសៀវភៅមេរៀននេះនឹងមានឥទ្ធិពលក្នុងការសម្រួចការចងចាំជាបុគ្គលនិងជារួមទាក់ទងនឹងសម័យនោះហើយវាក៏កំពុងតែដំណើរការដូច្នោះដែរ។នៅប្រទេសកម្ពុជាដែលប្រជាជនមិនដឹងឬមិនជឿប្រវត្ដិសាស្ដ្រនេះវានឹងផ្ដល់ផលប្រយោជន៍សំខាន់មួយចំនួនដល់គម្រោងអប់រំទោះបីជាមានរចនាសម្ព័ន្ធអំណាចការប្រើប្រាស់អំណាចគ្រប ដណ្ដប់លើការចងចាំរបស់អ្នកដទៃ និងឥទ្ធិពលនៃប្រវត្ដិសាស្ដ្របែបនេះដែលមាន នៅក្នុងគម្រោងក៏ដោយ។ ខណៈពេលមិនមានការចងក្រងភ័ស្ដុតាង ឬរបាយការណ៍សន្និដ្ឋានបញ្ចប់វាទំនងជាថាការអប់រំ នៅកម្ពុជានឹងទទួលស្គាល់ការប៉ះ ទង្គិចផ្លូវចិត្ដរបស់អ្នកនៅរស់ដោយស្របច្បាប់។ថ្មីៗនេះនៅក្នុងសៀវភៅមេរៀនមានតែអត្ថបទតែពីរបន្ទាត់ដែលនិយាយពីខ្មែរក្រហម។ជាលទ្ធផលសិស្សកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នជាច្រើនជឿថា ការអះអាងប្រឆាំង នឹងខ្មែរក្រហមគឺជាការនិយាយបន្ថែមឱ្យធ្ងន់ធ្ងរឬមិនពិត។

អ្នកគ្រូ សំ បូរ័ត្ន គ្រូបង្រៀនប្រវត្ដិសាស្ដ្រនៅខេត្ដបន្ទាយមានជ័យបាននិយាយនៅឆ្នាំ ២០១០ថា “អតីតសិស្សរបស់ខ្ញុំដែលកើតនៅឆ្នាំ១៩៧៩មិនជឿថាមានរបបខ្មែរក្រហមទេ”។ក្មេងៗមិនត្រឹមតែមានការនិយាយបែបនេះនៅក្នុងសាលារៀនទេថែមទាំងមាន ការបដិសេធមិនជឿលើការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្ដរបស់ឪពុកម្ដាយរបស់ខ្លួនដែលបណ្ដាល ឱ្យមានបញ្ហានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នទៀត។
យោងទៅតាមបណ្ឌិត ឈឹម សុធារ៉ា បានឱ្យដឹងថា លទ្ធផលនៃការមិនជឿបានធ្វើ ឱ្យក្មេងៗរឹតតែ មិនជឿទៅលើបទពិសោធន៍ដែលឪពុកម្ដាយរបស់ខ្លួនធ្លាប់ឆ្លងកាត់ដោយបន្ដអនុវត្ដបែបនេះនៅក្នុងវិធីផ្សេង។
ប្រវត្ដិសាស្ដ្រដែលបានចងក្រងមិនត្រឹមតែអាចឱ្យមាន ការទទួលស្គាល់អតីតកាលរបស់អ្នកនៅ រស់ទេ ថែមទាំងផ្ដល់ឱកាសឱ្យអ្នកនៅរស់អាចនិយាយពីរឿងរ៉ាវរបស់ខ្លួន។ នៅក្នុងអត្ថបទការចង ចាំរួម ម៉ូរីស ហលបាវាច បានសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើសារសំខាន់នៃការចងចាំជារួមដើម្បីរក្សាការចងចាំ របស់បុគ្គលជ ានិរន្ដរភាព។ លោកបានអះអាងថា “ដើម្បីបកស្រាយឱ្យច្បាស់និងគ្របដណ្ដប់គ្រប់ចន្លោះនៅក្នុងការ ចងចាំ។ការចងចាំរបស់បុគ្គលត្រូវពឹងផ្អែកឬរួមបញ្ចូលជាមួយការចងចាំជារួម។គម្រោងអប់រំស្ដីពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍បានជំរុញឱ្យមាន “ការចងចាំជារួម” តាមរយៈសៀវភៅ មេរៀន។ ជាឧទាហរណ៍ នៅក្នុងដំណើរការបណ្ដុះបណ្ដាលគ្រូបង្រៀននៅខែវិច្ឆិកានិងខែធ្នូឆ្នាំ២០០៩គ្រូបង្រៀនបានចែករំលែកនូវអតីតកាលរបស់ខ្លួនទៅឱ្យគ្រូបង្រៀនផ្សេងទៀតនៅពេលឡើងបង្រៀនដើម្បីបន្ថែមទៅលើកិច្ចតែងការបង្រៀន។
ជាងនេះទៅទៀតគម្រោងអប់រំស្ដីពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍បានអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកនៅរស់អាចនិយាយពីរឿងរបស់ខ្លួននៅទីកន្លែងដែលមានសុវត្ថិភាពនិងអាចប្រាប់គ្នាទៅ វិញទៅមកបាន។ការធ្វើបែបនេះពិតជាមានសារសំខាន់ណាស់ប្រសិន បើយើងគិតទៅ ដល់ការរក្សាការស្ងៀមស្ងាត់ និងភាពភ័យខ្លាច ដែលមាននៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា។
ជាទូទៅ អ្នកនៅរស់ តែងតែនិយាយពីរឿងខ្លួនឯងទៅអ្នកដទៃនៅក្នុងក្រុមដោយស្ម័គ្រ ចិត្ដ។ ដូរី ឡូបបានសរសេរថា“ជនរងគ្រោះនៃការគាបសង្កត់ទាសភាពនិងទារុណកម្មមិនមែនគ្រាន់តែស្វែងរកការទទួលស្គាល់ដោយមើលឃើញទេអ្នកទាំងនោះក៏ស្វែងរកសាក្សីដែលធ្លាប់ឃើញរឿងរ៉ាវដ៏ព្រៃផ្សៃនោះដែរ”។គម្រោងនេះបានឱ្យអ្នកនៅរស់មានការចងចាំជារួមដែលជាធាតុផ្សំដ៏សំខាន់សម្រាប់ព្យាបាលបុគ្គលឱ្យជាសះស្បើយនិងផ្សះផ្សា។
នៅពេលជាមួយគ្នាគម្រោងអប់រំរបស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាមិនត្រឹមតែផ្ដល់វេទិកាមួយសម្រាប់ឱ្យអ្នកនៅរស់និយាយគ្នាទេតែថែមទាំងឱ្យអ្នកទាំងនោះយល់ដឹងពីអតីតកាលរបស់ខ្លួន។អ្នកនៅរស់ពីរបបខ្មែរក្រហមជាច្រើនមិនចាំនូវបទពិសោធន៍របស់ខ្លួនទាំងស្រុងទេហើយដឹងអំពីខ្មែរក្រហមតែតាមរយៈបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួននិងសាច់ញាតិប៉ុណ្ណោះ។ការបង្ហាញពីបទពិសោធន៍របស់គ្រូបង្រៀនបានបង្ហាញពីសារសំខាន់នៃវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលនេះ។អ្នកគ្រូម្នាក់បាននិយាយថានៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមគាត់មានអាយុប្រហែល២០ឆ្នាំប៉ុន្ដែរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃគាត់មិនដែលដឹងពីបទពិសោធន៍របស់អ្នកដទៃនៅក្នុងតំបន់ផ្សេងទេ។បន្ទាប់ពីអានសៀវភៅមេរៀននិងទទួលការបណ្ដុះបណ្ដាលគាត់យល់ថាបទពិសោធន៍នៃភាពអត់ឃ្លាននិងការសម្លាប់សមាជិកគ្រួសារដែលគាត់ធ្លាប់ជួបប្រទះក៏មានកើតឡើងជារៀងរាល់ថ្ងៃនៅគ្រប់កន្លែងដែរ។នៅក្នុងការសន្ទនាជាមួយខ្ញុំគាត់បាននិយាយថាការបណ្ដុះបណ្ដាលនេះមានសារសំខាន់ដែលធ្វើឱ្យគាត់ពិចារណាទៅដល់ប្រវត្ដិរបស់គាត់និងធ្វើឱ្យគាត់ដឹងថាគាត់មិនទទួលការឈឺចាប់តែម្នាក់ឯងទេ។គាត់បាននិយាយថា “ផ្នែកមួយនៅក្នុងសៀវភៅមាននិយាយពីទារុណកម្មនិងភាពអត់ឃ្លានដែលខ្ញុំធ្លាប់ជួបប្រទះ។ ការចាប់ខ្លួនឪពុកនិងបងប្អូនស្រីរបស់ខ្ញុំទៅសម្លាប់ក៏មាននិយាយដែរ។វាគឺជាផ្នែកមួយនៃបទពិសោធន៍របស់ខ្ញុំ។ វាគឺជាការបង្អត់អាហារ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងកូនពីរនាក់របស់ខ្ញុំ។ ខ្ញុំអាចភ្ជាប់វាមករឿងរ៉ាវរបស់ខ្ញុំ”។ ខ្ញុំយល់ថាគ្រូបង្រៀនថ្នាក់ខេត្ដជាច្រើនក៏មានបទពិសោធន៍ស្រដៀងគ្នាទៅនឹងអ្នកគ្រូម្នាក់នៅខេត្ដបាត់ដំបងនេះដែរ។
ចំណុចចុងក្រោយលើកឡើងពីសារសំខាន់នៃប្រវត្ដិសាស្ដ្រនៅក្នុងសង្គមដែលធ្លាប់ទទួលរងនូវការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្ដ។ នៅក្នុង “ប្រវត្ដិពង្សាវតារបស់ នៀតឆា (Nietzsche, la genealogie, l'historie) ហ្វោខុល (Foucault) ជឿថា ប្រវត្ដិសាស្ដ្រដែលមាន “ប្រសិទ្ធភាព” ត្រូវតែជាប្រវត្ដិសាស្ដ្រ ដែលមិន មានភាពជាក់លាក់ មិនមានស្ថិរភាព និង “មិនមានទំនាក់ទំនងគ្នានៅក្នុងជីវិត”។ យោង ទៅតាម ហ្វោខុល “ប្រវត្ដិសាស្ដ្រដ៏មានប្រសិទ្ធភាពនេះ” គឺជាប្រវត្ដិដែល “មិនជាប់ពាក់ព័ន្ធ នឹង អត្ដសញ្ញាណ របស់យើង”។ដូច្នេះយើង“ត្រូវកំណត់ពីដើមកំណើតរបស់យើងដើម្បីស្វែងយល់ពីខ្លួនយើង”។មានហេតុផលមួយចំនួនដែលធ្វើឱ្យ ហ្វោខុល ជឿថា ចំណុចនេះមានសារសំខាន់។ ហេតុ ផលមួយក្នុងចំណោមនោះគឺ “ដើម្បីលុបបំបាត់ប្រធានបទដែលមានគេដឹងស្រាប់ហើយលាត ត្រដាងនូវ រឿងរ៉ាវដែលបានលាក់ទុក”។ ប៉ុន្ដែនៅក្នុង“វប្បធម៌នៃការប៉ះ ទង្គិចផ្លូវចិត្ដ”ឬនៅកន្លែងដែលមានការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្ដដូចជាប្រទេសកម្ពុជាប្រភេទនៃប្រវត្ដិសាស្ដ្រដែល ហ្វោខុល បាននិយាយ ប្រហែលជា “មិនមានប្រសិទ្ធភាព” និងអាចបង ្កគ្រោះថ្នាក់ដល់អ្នកនៅរស់ទៀតផង។ ដោយការប៉ះ ទង្គិចផ្លូវចិត្ដគឺជាព្រឹត្ដិការណ៍ “ដែលមិនមានគេដឹងឮ” ដូច្នេះវាគឺជារឿងរ៉ាវមួយដែលតម្រូវឱ្យមានការបញ្ជាក់ម្ដង ទៀតឬការកត់ត្រា“ភាពជាក់ស្ដែងនៃប្រវត្ដិសាស្ដ្រ” ឡើងវិញ។
សេចក្ដីសន្និដ្ឋាន
ក្នុងសតវត្សរ៍ទី៩ ព្រះបាទយសោវរ្ម័នបានសាងប្រាសាទព្រះវិហារដែលបច្ចុប្បន្នមានទីតាំងស្ថិត នៅភាគឧត្ដរនៃប្រទេសកម្ពុជាដែលជាប់ព្រំដែនប្រទេសថៃ។ ដោយមានទីតាំងស្ថិតនៅកំពូលភ្នំដងរែក និងមានកម្ពស់១៨០០ហ្វីត(៥៥០ម៉ែត្រ)ប្រាសាទព្រះវិហារបច្ចុប្បន្នធ្លាប់មានទីតាំងស្ថិតនៅចំកណ្ដាលនៃព្រះរាជាណាចក្រខ្មែរដើម្បីរំឭកដល់ព្រះនៃព្រហ្មញ្ញសាសនា។ប៉ុន្ដែយោងទៅតាមសៀវភៅដ៏ពិសិដ្ឋនៅលង្វែកដែលបានរៀបរាប់ខាងលើកងទ័ពបរទេសបានលួចប្រាសាទព្រះវិហាររបស់ខ្មែរបន្ទាប់ពីអធិរាជអង្គរបានបញ្ចប់គឺនៅពេលដែលកងទ័ពសៀមបានឈ្លានពាននិងលួចប្រាសាទខ្មែរ។
ខណៈពេលដែលកម្ពុជាមិនអាចកែប្រែ“រឿងព្រេង” និងយកសៀវភៅដែលស្រោប មាសនិង ផ្ទុក នូវចំណេះដឹងទាំងអស់អំពីពិភពលោកត្រឡប់មកវិញប្រជាជនកម្ពុជាក៏បានទាមទារប្រាសាទរបស់យើងមកវិញដែរ។ប៉ុន្ដែការធ្វើបែបនេះមិនមែនជាការងាយ ស្រួលទេ។នៅដើមទសវត្សរ៍៦០បន្ទាប់ពីទទួលបានឯករាជ្យពីបារាំងប្រជាជនកម្ពុជាបានព្យាយាមទាមទារប្រាសាទពីថៃវិញ។ដំណើរការទាមទារនោះត្រូវបានបញ្ចប់បន្ទាប់ពីមានជម្លោះដ៏ស្មុគស្មាញតាមផ្លូវច្បាប់នៅទីក្រុងឡាអេគឺប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវប្រគល់ឱ្យប្រជាជនខ្មែរវិញ។នៅឆ្នាំ១៩៧៩បន្ទាប់ពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហមបានដួលរលំអ្នកភៀសខ្លួនកម្ពុជារាប់ពាន់នាក់បានរត់ទៅប្រទេសថៃ។បួនខែក្រោយមកប្រទេសថៃដែលលែងចង់ទទួលប្រជាជន “គ្មានសីលធម៌” និង “ព្រៃផ្សៃ” បានប្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិក បារាំង និងអូស្ដ្រាលីឱ្យ មកជ្រើសរើសយក “អ្នកដែលខ្លួនចង់បាន”។បន្ទាប់ពីប្រជាជនចំនួនប្រមាណ១២០០នាក់ត្រូវបានជ្រើសរើសអ្នកភៀសខ្លួនដែលនៅសល់ត្រូវបានដឹកបញ្ជូនតាមឡានក្រុងត្រឡប់ទៅព្រះវិហារវិញ។នៅក្នុងការទាញយកប្រយោជន៍ទាហានថៃបានបង្ខំឱ្យប្រជាជនប្រមាណ៤២០០០នាក់ចុះពីចំណោទភ្នំដែលមានកម្ពស់១៨០០ហ្វីត (៥៥០ ម៉ែត្រ)ត្រឡប់ទៅ “ឋាននរក” ដែលខ្លួនបានរស់នៅអស់រយៈពេលជិតបួនឆ្នាំនិងទើបតែរួចរស់ជីវិត។ បន្ទាប់ពីនោះមកប្រទេសថៃបានសាងសង់ផ្លូវធ្វើដំណើរទៅប្រាសាទព្រះវិហារដោយអះអាងថាវាគឺជាប្រាសាទរបស់ខ្លួន។
នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ២០០០រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចាប់ផ្ដើមធ្វើផ្លូវឡើងទៅភ្នំព្រះវិហារហើយនៅឆ្នាំ ២០០៨អង្គការយូនេស្កូបានដាក់ប្រាសាទព្រះវិហារក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភព លោក។ ប្រជាជនកម្ពុជា ក៏ ចាប់ផ្ដើមលក់វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍អំពីប្រាសាទព្រះវិហារនៅតាមផ្លូវ។ មោទនភាពជាតិសន្ទុះកាន់តែខ្លាំង មាននៅពេលដែលកម្ពុជាបានព្យាយាមទាមទារអ្វីដែលខ្លួនបានបាត់បង់។ នៅថ្ងៃទី២៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១០ គ្រូជាង២០០នាក់ដែលទទួលបានការបណ្ដុះបណ្ដាល“ដំបូង”នៅឆ្នាំ២០០៩បានជួបប្រជុំគ្នានៅភ្នំព្រះវិហារដែលជាផ្នែកមួយនៃកិច្ចសហការរបស់ក្រសួងអប់រំនិងមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារ កម្ពុជាដែលមានចំណងជើងថា “ការចងក្រង ប្រវត្ដិសាស្ដ្រខ្មែរ”។
ជាការពិតណាស់ដែលថាអំណាចនិងនយោបាយសុទ្ធតែ មានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបណ្ណសារដ្ឋាននោះ ប៉ុន្ដែកិច្ចពិភាក្សានោះអាចពង្រីកហួសពីការពិភាក្សាទៅលើការ បង្រៀនពីព្រោះប្រវត្ដិសាស្ដ្រដែលកើត ចេញពីអំណាចក៏អាចជំរុញឱ្យមនុស្សនិយាយបញ្ជាក់និងប្រឈមមុខនឹងអតីតកាល។ជាក់ស្ដែងនៅពេល គ្រូ២០០នាក់ធ្វើដំណើរនៅលើផ្លូវដែលទើបតែសាងសង់តម្រង់ទៅទស្សនាប្រាសាទដែលប្រជាជនខ្មែរ បាន ទាមទារមកវិញ អ្នកទាំងនោះនឹងបោះទង់ជាតិចំណាំនូវប្រវត្ដិសាស្ដ្ររបស់ខ្លួននិងចាប់ផ្ដើមដឹកនាំ ប្រទេសតាមរយៈការកត់ត្រានិងការយល់ដឹងពីអតីតកាល។ -

No comments:

Post a Comment

Subscribe to: Post Comments (Atom)