ចិត្តវិទ្យាគឺជាអ្វី?

ចិត្តវិទ្យា​(Psychology)មានឫសស័ព្ទមកពីភាសាក្រិកពាក្យថា“Psyche” “ចិត្ត (ធម្មជាតសម្រាប់សន្សំ

អារម្មណ៍,សម្រាប់គិត គឺវិញ្ញាណ)+ ពាក្យថា​“logos” ដែលប្រែថា(ការសិក្សា)”​ ដូច្នោះពាក្យថា”ចិត្តវិទ្យា” មានន័យថា”សាស្ត្រដែលសិក្សាអំពីចិត្ត​​ ឬព្រឹត្តិកម្មរបស់មនុស្ស”។​ វចនានុក្រមសម្តេចសង្ឃរាជ ជួន ណាត បានពន្យល់ថា៖ ចិត្តវិទ្យា​គឺវិជ្ជាខាងចិត្ត​​​​ ។

          បន្ទាប់មកអត្ថន័យរបស់ចិត្តវិទ្យាក្នុងការទទួលស្គាល់របស់មនុស្សម្នាបានផ្លាស់ផ្តូរទៅតាមយុគសម័យ គឺអាស្រ័យតាមគោលគំនិតដែលមានឥទ្ធិពលចំពោះអ្នកចិត្តវិទ្យាឬចំណាប់អារម្មណ៍របស់អ្នកចិត្តវិទ្យាក្នុងយុគ
សម័យនោះៗ ដូចជា​ ក្នុងយុគគោលគំនិតរឿង(Unconscious mind) អញ្ញាណចិត្ត ជាទីចាប់អារម្មណ៍។​ ចិត្តវិទ្យាត្រូវបានគេគិតថាសិក្សាទាក់ទងនឹង​ (Unconscious mind) អញ្ញាណចិត្ត​ ។
ប៉ុន្តែក្នុងយុគដែលសំណាក់ព្រឹត្តិកម្មនិយមជាធំអត្ថន័យរបស់ចិត្តវិទ្យាក៏ប្តូរទៅសិក្សារឿងព្រឹត្តិកម្មទៅវិញ​។

សម័យនោះៗ ដូចជា​ ក្នុងយុគគោលគំនិតរឿង(Unconscious mind) អញ្ញាណចិត្ត ជាទីចាប់អារម្មណ៍។​ចិត្តវិទ្យាត្រូវបានគេគិតថាសិក្សាទាក់ទងនឹង​ (Unconscious mind) អញ្ញាណចិត្ត​ ។

ប៉ុន្តែក្នុងយុគដែលសំណាក់ព្រឹត្តិកម្មនិយមជាធំអត្ថន័យរបស់ចិត្តវិទ្យាក៏ប្តូរទៅសិក្សារឿងព្រឹត្តិកម្មទៅវិញ​។

ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយចិត្តវិទ្យាក្នុងយុគសម័យនីមួយៗមិនមានអត្ថន័យតែម្យ៉ាងនោះទេព្រោះការស្វែងយល់
ផ្នែកចិត្តវិទ្យាមានចំនួនច្រើនឡើងក្នុងអំឡុងពេលព្រមគ្នាឮរហូតដល់បច្ចុប្បន្នដែលការស្វែងយល់ហើយនឹង
ចំណាប់អារម្មណ៍នៃអ្នកចិត្តវិទ្យាមានអត្ថន័យផ្សេងៗពីគ្នារហូតដល់មិនអាចកំណត់យកអត្ថន័យណាមួយពិត
ប្រាកដ ឬច្បាស់លាស់បានឡើយ។​ជាពិសេសសមាគមចិត្តវិទ្យាអាមេរិកកាំង(American Psychological Association:APA)អង្គការផ្នែកចិត្តវិទ្យាដែលមានឈ្មោះបោះសម្លេងជាងគេនៃលោកបានឲនិយមន័យ​​ ”ចិត្តវិទ្យាថាគឺការសិក្សាផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តដែលទាក់ទងទៅនឹងព្រឹត្តិកម្មហើយនឹងរបៀបបែបបទផ្នែកនៃបច្ចេកបុ
គ្គល”បើនិយាយឲស្រួលស្តាប់ទៅ“ចិត្តវិទ្យា”គឺការសិក្សាទាក់ទងទៅនឹងគំនិតអារម្មណ៍ហើយនឹងព្រឹត្តកម្មរបស់
មនុស្សដោយប្រើវិធីសាស្រ្តដែលជាវិទ្យាសាស្រ្ត ដូចជាសិក្សារឿងវិធីសាស្រ្តឲដឹងការសិក្សាបុគ្គលិកលក្ខណៈ​​ និង វិវឌ្ឍនាការ​(Development)អំឡុងពេលវ័យនីមួយៗនៃបុគ្គលជាដើម​ ។

ភាសាចិត្តវិទ្យា
ចិត្តវិទ្យាក៏មានការបញ្ញត្តិស័ព្ទមកដើម្បីប្រើប្រាស់ក្នុងការសិក្សាដូចគ្នាសាស្រ្តដទៃៗភាគខ្លះប្រកបដោយ
សព្ទដែលមនុស្សទូទៅប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃ ពាក្យខ្លះប្រើសព្ទបច្ចេកទេស​ ។

បញ្ហានិងការជ្រើសរើសបញ្ហានៃអ្នកចិត្តវិទ្យា

បញ្ហាចិត្តវិទ្យាដូចគ្នាទៅនឹងវិធីសាស្រ្តផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តទូទៅដែរប៉ុន្តែវិធីសាស្រ្តខាងចិត្តវិទ្យាចាប់ផ្តើម
ពីការ​​ ជ្រើសរើសបញ្ហាដែលចាប់អារម្មណ៍ហើយទើបសង្កេត សិក្សា ឬសាកល្បងឲជារូបបែបដើម្បីរួបរួម
ដំណើរ ការណ៍ពិតដែលជាការចាំបាច់ចំពោះការដោះស្រាយបញ្ហាហើយនឹងការរួបរួមរៀបរៀងនឹង
ការវាយតម្លៃនូវដំណើរការពិតដែលបានទទួលប្រសិនបើអ្នកចិត្តវិទ្យាបានជួបវិធីសាស្រ្តដែលអាចដោះ
ស្រាយបញ្ហាឬឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរដែលបានកំណត់ទុកហើយដែលអាចនាំមកទំនាក់ទនងគ្នាបាន
រវាងការឆ្លើយតបនឹងសំណួរឲទូលំទូលាយបានអ្នកចិត្តវិទ្យានឹងមានការចាប់អារម្មណ៍ហើយនឹងមានកា

រចាប់សិក្សាភ្លាម ប៉ុន្តែជួនកាលបញ្ហាខ្លះក៏អាចកើត ឡើងតាមរយៈការសង្កេតនូវវត្ថុជំវិញខ្លួន (បរិស្ថាន)។

អ្នកចិត្តសាស្ត្របានបែងចែកគំហើញ ដែលទាក់ទងនិងការសិក្សាផ្នែកចិត្តវិទ្យាចេញជាបីក្រុមគឺ

ក្រុមទី ១ យល់ឃើញថា ការជ្រើសរើសបញ្ហានោះ ស្ថិតនៅលើស្ថានការណ៍ចំពោះមុខរបស់អ្នកចិត្តវិទ្យា

ក្រុមទី​ ២ បែរជាយល់ឃើញថា ការជ្រើសរើសបញ្ហាហើយនឹងការចោទសំណួរគួរតែប្រព្រឹត្តទៅតាមទ្រឹ

ស្តី

ក្រុមទី​ ៣ យល់ឃើញថាការចង់ដឹងចង់ឃើញដែលកើតឡើងឯងៗ ជាការលើកទឹកចិត្តដែលល្អជាទី

បំផុតសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវខាងវិទ្យាសាស្រ្ត ។

តែបើយើងពិនិត្យមើលដោយភាពរួមឃើញថាការចង់ដឹងចង់ឃើញនិងទ្រឹស្តីជួយឲមានការងាយស្រួល

ក្នុងការសង្កេតអធិប្បាយហើយនឹងវាយតំលៃនេះដំណើរការណ៍ពិតផ្សេងៗព្រោះទ្រឹស្តនោះមានតួនាទីជួយ

ឲយើងយល់វត្ថុឬរឿងរ៉ាវដែលយើងកំពុងសង្កត ហើយនឹងជួយចង្អុលបង្ហាញឲឃើញនូវសំនួរថ្មីៗថែមទៀត

ទ្រឹស្តីសម្រាប់អ្នកជម្ងឺផ្នែកចិត្តវិទ្យា

ក្នុងផ្នែកចិត្តវិទ្យានោះ មានទ្រឹស្តីសម្រាប់អ្នកជម្ងឺ​ ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់។ ទ្រឹស្តីមានការច្របូកច្របល់ គឺអ្នកជម្ងឺមានការច្របូកច្របល់​ហើយនឹងមានការប្រែប្រួលផ្នែកអារម្មណ៍ដែលបណ្តាលមកពីចិត្តមិននឹងន ដែលភាគច្រើនតាមរយៈព្រឹត្តិកម្ម មិនសូវប្រក្រតី មានកង្វល់ មានការស្រពិចស្រពិលនៅក្នុងចិត្ត​ជាដើម ។ ទ្រឹស្តីការបដិសេធ គឺអ្នកជម្ងឺដែលមានអាការផ្នែកផ្លូវចិត្ត ដែលអាចបណ្តាលមកពីបញ្ហាក្នុងក្រុមគ្រួសារ, បញ្ហាសង្គម ដែលអ្នកជម្ងឺភាគច្រើន ច្រើនតែយកបញ្ហាដែលខ្លួនមានជាមួយអ្នកដទៃមកគិត ។

វិធីសាស្ត្រខាងវិទ្យាសាស្រ្ត

ប្រកបដោយគោលពីរប្រការគឺ

១.ការសង្កេតអង្គប្រកបឬអ្វីដែលមានការផ្លាស់ជាញឹកញាប់ យ៉ាងមានរបៀបបែបផែន។

២.ការរួបរួមនិងការវាយតម្លៃទិន្នន័យដែលបានមក ដែលមានការសង្កេតយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់​ ដែលអាច
ធានាបានថាការសង្កេតនោះអាចធ្វើបន្តទៅទៀតបាន​។

រចនាសម្ព័ននៃចិត្តវិទ្យា

មាន​៣​យ៉ាង​គឺ​​៖

១. លក្ខណៈខ្លឹមសាររបស់វិជ្ជា បែងចែកជារឿងរ៉ាវផ្សេងៗ បានដល់ វិវឌ្ឍនាការរបស់មនុស្ស, ព័ន្ធុកម្ម ,ប្រព័ន្ធ
តបស្នង, ការទទួលដឹង, ការរំភើបចិត្ត,ការលើកទឹកចិត្ត, អារម្មណ៍, ភាសា, ការគិត, ការដោះស្រាយបញ្ហា, ភាពវៃឆ្លាត(Intelligence), ការល្បងប្រាជ្ញា ហើយនឹងបុគ្គលិកលក្ខណៈ (Personality)បែបផ្សេងៗទៀត ។

២.ទិសដៅឬ គោលបំណង(Objective)នៃចិត្តវិទ្យា  គោលបំណងនៃការសិក្សាបានមកពីវិធីសាស្ត្រដែលមាន
ភាពខុសប្លែកគ្នា ៣ ប្រភេទគឺ៖

ក) ការស្រាវជ្រាវបែបអនុវត្ត(Applied research)គឺផ្តោតចំណាប់អារម្មណ៍ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាដែលកើត
ឡើងក្នុងអំឡុងពេលនោះៗ​ ។​លទ្ធផលស្រាវជ្រាវ ឬវិច័យនេះអាចនាំមកអនុវត្តប្រើប្រាស់ក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃបាន ។ ប៉ុន្តែការវិច័យ ឬការស្រាវជ្រាវដែលបានពោលមកនេះត្រូវតែមានផែនការណ៍ទុកជាមុន គ្រប់គ្រងវិធីសាស្រ្ត
ដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ។

ខ)ការអនុវត្តិ​ប្រើ ជាការអនុវត្តិនូវចម្លើយដែលទទួលបាន យកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងស្ថានការណ៍ពិតៗ។ អ្នក
ចិត្តវិទ្យាដែលមានការអនុវត្តិច្រើនបំផុតគឺ ៖អ្នកចិត្តវិទ្យាគ្លីនិក (Clinical psychologist)បន្ទាប់មកគឺអ្នក
ចិត្តវិទ្យាការសិក្សា (Psychologists’ s study)